Á síðustu árum hefur gervigreind orðið að öflugu tæki sem hjálpar okkur að vinna hraðar, læra betur og skapa meira. Eitt vinsælasta forritið á þessu sviði er ChatGPT, sem margir nota í dag til að skrifa texta, finna hugmyndir eða leysa dagleg verkefni. En margir sem prófa forritið í fyrsta skipti lenda í vandræðum – svörin verða oft of almenn, óskýr eða jafnvel gagnslaus.
Lykillinn að því að fá góð svör liggur í því hvernig þú spyrð spurninga og setur fram beiðnir þínar. Þessar beiðnir kallast skipanir (e. prompts). Með réttu skipunum getur þú breytt ChatGPT úr því að vera einfalt spjallmenni yfir í að verða þinn persónulegi aðstoðarmaður – hvort sem þú ert að læra, vinna verkefni eða skapa efni fyrir samfélagsmiðla.
Í þessari grein ætlum við að skoða nánar hvað skipanir fyrir ChatGPT eru, hvernig þær virka og hvaða algengu mistök byrjendur gera. Við sýnum þér líka safn af einföldum og hagnýtum dæmum sem þú getur prófað strax, svo þú getir byrjað að nýta gervigreind á markvissan og árangursríkan hátt.
Hvað er skipun (prompt)?
Skipun er textinn sem þú skrifar inn í ChatGPT til að segja forritinu hvað þú vilt fá. Hún getur verið stutt („skrifaðu ljóð“) eða löng og nákvæm („skrifaðu 300 orða grein um áhrif gervigreindar á markaðssetningu, með dæmum og hnitmiðuðu máli“).
Því skýrari og betri sem skipunin er, því markvissara og nytsamlegra verður svarið. Þetta er eins og að vinna með samstarfsaðila: ef þú útskýrir ekki hvað þú þarft, færðu óljósar niðurstöður.
Algeng mistök byrjenda
- Of stuttar skipanir
Ef þú segir aðeins „skrifaðu grein“, þá færðu almenna niðurstöðu sem hentar líklega engum. - Skortur á samhengi
Margar skipanir segja ekki ChatGPT í hvaða samhengi textinn á að vera – t.d. hvort hann sé fyrir vef, tölvupóst eða verkefni í námi. - Engin skilgreind lengd eða stíll
Án þess að segja frá, getur ChatGPT skrifað of stutt eða of langt. - Að gefast upp eftir fyrstu tilraun
Skipanir eru oft fínstilltar í nokkrum skrefum. Þú byrjar, færð svar, og bætir við leiðbeiningum þar til útkoman er rétt.
Hvernig á að skrifa góða skipun?
- Vertu skýr: Segðu nákvæmlega hvað þú vilt.
- Settu samhengi: Hver er markhópurinn, hvar verður textinn birtur?
- Ákveddu stíl: Formlegur, léttur, fræðandi, skemmtilegur?
- Skilgreindu lengd: Stutt samantekt eða löng grein?
- Bættu við dæmum: Ef þú vilt sérstakan stíl, nefndu fyrirmynd.
Dæmi um góðar skipanir
Hér eru nokkur hagnýt dæmi sem þú getur prófað beint:
Fyrir dagleg verkefni
- „Skrifaðu faglegan tölvupóst þar sem ég afþakka boð á fund á kurteisan hátt.“
- „Gerðu 10 hugmyndir að kvöldmat sem má elda á 20 mínútum eða skemur.“
Fyrir markaðssetningu
- „Búðu til 5 fyrirsagnir fyrir Facebook auglýsingu um nýtt kaffihús í Reykjavík, með áherslu á afslátt og notalega stemningu.“
- „Skrifaðu Instagram texta fyrir mynd af nýjum fatnaði, í stíl sem höfðar til ungs fólks.“
Fyrir nám og skrif
- „Útskýrðu einfaldlega hvað efnahagskreppa er, þannig að 12 ára barn skilji.“
- „Gerðu 300 orða samantekt um sögu íslenskrar tónlistar með áherslu á þjóðlagaarf.“
Fyrir skapandi verkefni
- „Skrifaðu ljóð í stíl Halldórs Laxness um björtu sumarnætur á Íslandi.“
- „Búðu til sögusvið fyrir vísindaskáldsögu sem gerist í Reykjavík árið 2150.“
Skipanir sem spara tíma
ChatGPT getur tekið yfir mörg smáverkefni sem annars taka mikinn tíma. Hér eru nokkur dæmi:
- Úrvinnsla gagna: „Settu saman þessi gögn í töflu með tveimur dálkum.“
- Samantektir: „Taktu þessa löngu grein og skrifaðu hana upp í 5 lykilatriðum.“
- Þýðingar: „Þýddu þennan texta á ensku með faglegum tón.“
- Fundarnótur: „Gerðu stutta samantekt á þessum fundargögnum með áherslu á næstu skref.“
Samantekt
Skipanir eru lykillinn að því að fá sem mest út úr ChatGPT. Því skýrari, markvissari og hnitmiðaðri sem þær eru, því betri verða niðurstöðurnar. Hugsaðu um skipanir sem samtal – þú byrjar, færð svar, og fínstillir síðan þar til útkoman er nákvæmlega það sem þú vilt.
Þetta er ekki flókið – en það þarf smá æfingu. Byrjaðu smátt með einföldum skipunum og prófaðu þig áfram. Fljótlega verður ChatGPT eitt öflugasta tæki sem þú hefur notað.
👉 Ef þú vilt fá fleiri skipanir og dýpri innsýn, er áskrift hjá Netkynning.ai næsta skref – þar færðu aðgang að hundruðum skipana og kennslu sem spara þér bæði tíma og fyrirhöfn.